در ایران نظام جمهوری وجود ندارد تا کسی رئیس جمهور آن باشد…اخلاق، اسلامی و غیر اسلامی ندارد. فرهنگ و تمدن نیز اسلامی و غیر اسلامی ندارد… هنر مسلمانان داریم و نه هنر اسلامی… کسانی که در انتخابات مهندسی شده برگزیده می شوند “عضو مجلس” اند نه نماینده … در عالم واقع یک کل پیوسته و همگن و هم جهت به نام مردم ایران وجود ندارد.
اصطلاح توهین که توسط اسلامگرایان ایرانی و غیرایرانی مطرح میشود سلاحی برای مبارزه علیه آزادی اندیشه و انتقاد است. واژه هائی مانند “اسلام ستیزی” و “توهین به مقدسات” توسط آخوندها و سیاستمداران مسلمان و متحدان غیرمذهبی آنان ساخته شده تا از آزادی نقد علیه دین جلوگیری شود …
این حافظ شیرازی هست که با بانگ بلند، فریاد برآورد که گرانیگاه فرهنگ ایران، «لطف» است. خدای ایران که گوهر و فطرت جان همه انسانهاست، «اصل لطف»است.
بنده پیرخراباتم که لطفش دائمست — ورنه لطف شیخ وزاهد، گاه هست وگاه نیست.
سراسر بخشش جانان، طریق لطف واحسان بود — اگر «تسبیح» میفرمود، اگرزنـّار میآورد.
این تضادخدای ایران با «الله» است که درسوره یوسف ادعا میکند که «ان ربی لطیف لما یشاء»، فقط هروقت اراده بکند، لطیف میشود. و درنقاط دیگر فقط «لطیف خبیر» است. چون باخـُبرگیش که انسان، ظلوم وجهول وکنود و فاسدفی الارضست وعقل ضعیفی به او بخشیده است که نتواند، زندگیش راسامان بدهد، بجای لطف، اورا میترساند وعذاب میدهد و قهر میورزد.
ولی حافظ به لطف دائمی خدای ایران، پیرمغان، اعتماد دارد.
گفت ببخشند گنه می بنوش لطف الهی بکند کارخویش
دارم از لطف ازل، جنت فردوس طمع گرچه دربانی میخانه فراوان کردم
دویچه وله: دولت ترکیه قصد دارد زیر پوشش “مدرنیزه کردن” نظام آموزشی، مدرسه‌های مذهبی را تقویت کند که هم‌‌اکنون به‌رسمیت شناخته نمی‌شوند. احزاب اپوزیسیون مردم را به اعتراضات گسترده فراخوانده‌اند.
هزاران نفر از هواداران احزاب اپوزیسیون سکولار ترکیه روز سه‌شنبه (۲۷ مارس) در آنکارا علیه طرح اسلامی کردن نظام آموزشی دست به تظاهرات زدند. در پارلمان ترکیه نیز شدت اختلاف بر سر طرح دولت به درگیری فیزیکی میان نمایندگان جمهوریخواه و طرفداران دولت اردوغان منجر شده است.
رستم، تنها به هفتخوان آزمایشها یش میرود، تا آنکه طبق ستایشها و نکوهشهای تماشاگران، عمل نکند ونیندیشد، بلکه طبق خرد آفریننده خودش (آسَن خرد)، بیندیشد و عمل کند. شیوه رفتار یا اخلاق هر کسی، معمولا دراثرستودنها و نکوهید نهای مردمان، یا کسانی را که او اهمیت میدهد، شکل به خود میگیرد. انسان، کارها واندیشه هائی را بیشتر و بهتر میکند که دیگران، آنرا میستایند یا می نکوهند. ولی رستم، وارونه اسفندیار موءمن به زرتشت، نه کسی را با خود میبرد که راهنمای او باشد، و نه تماشگرانی همراه او هستند که کارهای اورا بستایند. بدینسان، رستم، سرمشق پیدایش اخلاق در فرهنگ ایران میگردد. این خود انسانست که بدون داشتن راهبروبدون توجه به نکوهش و ستایش تماشاگران، میتواند و حق دارد درهفتخوان آزمایشهای زندگی، معیار خوبی وبدی عمل و اندیشه خود را بیابد. ما در شاهنامه می یابیم که این رستم هست که بنیاد اخلاق را در فرهنگ ایران گذاشته است، نه زرتشت ونه محمد.
زنان، روزنامه‌نگاران، وکلا و بهاییان آماج حمله دستگاه امنیتی ایران در سال ۹۰ بودند. گوگل را ابزار جاسوسی خواندند و چند فیلمساز را متهم به ارتباط با بیگانگان کردند. دستاورد بزرگ اما انتخاب احمد شهید بود.
تبلیغ علیه نظام یا توهین به مقامات، عمومی‌ترین اتهامی است که ماموران امنیتی/انتظامی و دستگاه قضایی جمهوری اسلامی متوجه منتقدان، مخالفان و فعالان سیاسی مدنی در ایران میکنند. این اتهام در سال ۱۳۹۰ وزن بیشتری نسبت به گذشته یافت و حتی دامان خانواده‌های متهمان و محکومان را نیز گرفت. برخی خانواده‌ها افزون بر تحمل بدرفتاری ماموران با خود در ملاقات‌ها، با تذکرات و تهدیدهای قضایی روبرو شدند.
برای «حکمت اندیش»، هر کار و اندیشه ای که او در اجتماع و دنیا میکند، فقط «وسیله و آلت» رسیدن به آنچیزیست که او خیر اجتماع و دنیا میداند. او حق به افکار و اعمال شرّ خود دارد، تا به غایتش که خیر مطلق میداند، برسد. اینست که او هرگونه عمل و فکر شرّی که میکند، چون راه رسیدن به غایت مقدس اورا میگشاید، خیر میشود. تا زمانی که او «حکمت اندیش» میماند، او در همه اعمال و افکار شرّخود، کار و فکر خیر، خواهد دید. مسئله از «الله حکیم» شروع میشود، که «کتابش حکیم است» و «حاکمیتش»، بر بنیاد «حکمت اندیشی» گذاشته شده است. ما اساسا، «حکومت» نمیخواهیم، چون نه «حکمت اندیشیم» و نه نیاز به «خدای حکـیم» داریم.
منوچهر جمالی بنیانگزار دید درست و مردمی از فرهنگ ایران است. شایان ذکر است که استاد جمالی نخستین ایرانی است که متوجه شد که فرهنگ ایران ریشه در سیمرغ دارد و فلسفه زرتشت تنها یک قسمت یا یک شاخه ای از فرهنگ ایران است نه همه ی فرهنگ ایران.
روشنفکرانِ صدرِ مشروطه زیرِ نفودِ ایده‌هایِ روشنگریِ فرانسه برای خود به‌روشنی خویشکاریِ ایجادِ انقلابِ فرهنگی در جامعه در جهتِ «تجدّد» را هم می‌شناختند. اما در دورانِ پس از رضا شاه، در شرایطِ ذهنیِ جهانِ سومی و نفوذِ عظیمِ ایده‌هایِ انقلابیِ مارکسیست- لنینیستی، وجهِ فرهنگیِ رسالتِ روشنفکری، که همانا «روشنگری» بود، ضعیف و ضعیف‌تر و وجهِ سیاسیِ آن پیوسته چیره‌تر و پُررنگ‌تر شد.
تا یک دیکتاتور میرود، و «حقیقت واحدی که رویشگاه آن دیکتاتوری هست»، میماند، دیکتاتوری و استبداد، بجای میماند و دیکتاتور دیگر، جانشین او خواهدشد. حاکمیت آموزه ها و مکتب هائی که خودرا حقیقت واحد و منحصر به فرد جهان میدانند، باید ازبین بروند، تا امکان پیدایش دیکتاتوری و استبداد از نو در جامعه، از بین برود. بزرگترین «سـتـم»، آنست که به نام «حقیقت منحصربه فردی که باید بر همه حکومت کند»، «حق اندیشیدن درباره آزادی و عدالت»، از انسانها گرفته شود.
زندگی، نیاز به عادت دارد، تا بتواند با سرعت و قطعی عمل و داوری کند، ولی عادت، دشمن اندیشیدن است. یک اندیشه، هنگامی «عادی» میشود، که دیگر در آن، آگاهانه اندیشیده نشود، و اندیشیدن در آن، آنقدر بکاهد که «اندیشه ای بی اندیشیدن» یا «اندیشه ای مکانیکی، اندیشه ثابت و سفت و جاافتاده» بشود. چنین اندیشه ای، چون دیگر خالی از اندیشیدن است، بی ترددو تزلزل و نوسانست، که عمل و داوری را کُند میکنند، و در گستره عمل و داوری، انسان را سریع میسازد. ولی درست همین اندیشه ها که عادی شده اند، نه تنها بزرگترین دشمن «وا اندیشیدن خود» هستند، بلکه بزرگترین دشمن اندیشیدن بطور کلی هستند. چون اندیشیدن در گوهرش، برضد «عادت کردن» است. از این رو نیز مردم عادی، از اندیشیدن میهراسند، و به عُرف و ایمان می چسبند. البته انسان، نمیتواند در همه مسائل، همیشه بیاندیشد و همیشه در حال تزلزل و تردد و بی ارادگی و نوسان و آویختگی باشد، و نیاز به اندیشه های عادت شده دارد، که میخواهد آنها «اندیشه، به حساب آیند»، ولی نمیخواهد که از نو باز اندیشیده شوند. از این رو ، اندیشیدن، با «شکستن بزرگترین عادت، که عادتِ ایمانیست»، آغازمیشود، چون با «ایمان»، عادت کردن به یک اندیشه، بنیاد گذارده میشود. و ایمان به هر اندیشه ای، آن اندیشه را عادی و ضد اندیشه میسازد، و این تراژدی همیشگی اندیشه است.
هر حقیقتی، تا هنگامی حقیقت میماند که شکی در برابرش بایستد و از نو، بپرسد و همیشه از نو، پاسخ بیابد. و هر حقیقتی که، شکی را که در برابرش میایستد، نابود میسازد، تا حقیقت بماند، دروغیست که توانائی اندیشیدن را در انسان از بین میبرد، و انسان را بی ارج میسازد.
مدتی است فیلم تابوی ایرانی رضا علامه زاده که با همکاری منصور تایید، بیژن شاهمرادی و احمد مهرآذر و با همگامی و پشتیبانی شخصیتهای فرهنگی، اجتماعی و سیاسی میهنمان، که در فیلم مورد گفتگو قرار گرفته اند، به سر انجام رسیده و تا کنون در برخی از شهرهای آمریکای شمالی و کانادا به نمایش گذارده شده است.
روز نهم مارس در شهر تورنتو همراه با ٥٢٩ تن از هم میهنانمان که بیشترشان از بهائیان مقیم کانادا بودند فیلم تابوی ایرانی را تماشا کردم. فیلمی مستند، تاریخی، اجتماعی و با نگاهی پخته و چندگانه و با دقت نظر و آگاهی به پهنه های پایمال شده مختلف حقوق انسانی و شهروندی جامعه بهائیان ایران.
اگر که روزگاری، چند نفر معدود، برای ایمانشان به اسلام، شهیدشده اند، و سده هاست برایشان اینقدر سوگوار میکنند، پس چرا ما برای هزاران نفری از بزرگمردان که «برای شک کردن به اسلام»، شهیدشده اند و میشوند، سوگیادی برپانمیکنیم؟ آیا شک کردن به اسلام، عملی به مراتب قهرمانی تراز ایمان آوردن به اسلام نیست؟ چرا هنوز شک ورزی این بزرگمردان و شک ورزی به طورکلی، ارزش واقعی خودرا در اجتماع ما نیافته است؟
برای روشن کردن فکر، باید هر «مفهومی» را به «یک معنا» نزدیک ساخت و آنرا در آن معنا میخکوب کرد. تا یک معنا، ازهمه سوها یش به یک مفهوم، میخکوب نشده است، معنا، همیشه در مفهوم میلغـزد، و فکر نیز هیچگاه روشن نمیشود. فکر در این حالت، مانند سحرگاهانست که نیمه روشن و نیمه تاریک میشود. گاه نه شب است ونه روز و گاه هم شبست و هم روز. البته هر قدرت حاکمی بر اجتماع، نیاز به «روشنی فکر مردم، یعنی اینهمانی مفهوم با معنایشان» دارد، تا بتواند همه را کنترل کند و مانع پیدایش آزادی فکر گردد. از اینرو نیزهست که شعرا و متفکران بزرگ، در برابر چنین قدرتهائی، همیشه نیمه روشن و نیمه تاریک میسرایند و مینویسند. بقول حافظ، گاهی صنم پرست و گاهی صمد پرستند. با این روش، هم میتوانند از خطر قدرتهای دینی و سیاسی بگریزند، و هم میتوانند برقی از حقیقت نهفته در دل خودرا، بزنند، که البته هنوز چشمهارا روشن نکرده، فوری تاریک میسازد. ولی این «آمیختگی مستی و هشییاری یا حالت سحرگاهی در بیان»، کم کم عادت مطلوب فکری ملت میگردد، و طبعا راه «تفکر فلسفی» را که فقط «مفاهیم یک معنایه» میطلبد، می بندد. جاذبه مفاهیم نیمه روشن و نیمه تاریک، برای مردمان چنان زیاداست که اساسا از هر «فکر کاملا روشنی» میرمند، چون چشمشان را میزند. چشم آنها فقط در سحرگاهان یا در حالت نیمه مستی میتواند ببیند. از این رو نیزهست که مردمان در این اجتماع، پشت به تفکر فلسفی میکنند.