VIEW THIS ARTICLE AS WORD.DOC — VIEW THIS ARTICLE AS PDF
منوچهرجمالی
خـرد درپـرتـگـاه (6)
فرانک،مادرفریدون،کیست؟
فرانک،« جی » یا«زندگی»است
که دربرابرضحاک (اژی+ دها )
که« ضدزندگیست»، می ایستد
تراگفتم و، بیش گویم همی
که از راستی ، دل نشویم همی
میازار کس را ، که آزاد مـرد
سراندرنیارد ، به آزارو درد
رستم به اسفندیار- درشاهنامه
درفرهنگ ایران ، آزادی وراستی وسرفرازی ، رویه های گوناگون یک اصل هستند . انسان ِآزادوراست ، ازآزار ودردی که به او میدهند، نمیترسد و بیمی ندارد ، و هرگز، تابع و مطیع و تسلیم ِ قهروتهدید نمیگردد . این فلسفه بسیاری ژرفیست که بنیاد فرهنگ ایران است ، و در همان خیزش فرانک ، مادرفریدون رویاروی ضحاک ، پیکریافته است . فرانک که« جی» یا «اصل زندگی شاد» و« مهرو خواست » ، درزمان هست ، برغم آزارها ئی که ازاصل آزارودرد ( ضحاک ) میبرد ، سرتسلیم فرود نمیآورد و مطیع «خشم یا قهروتهدید » نمیشود و برای رستاخیز راستی و آزادی ، برمیخیزد . فرانـَک ؛ از واژه « فرن = پران درسانسکریت » برآمده است و « فرن افتار» ، همان جان یا آتش جانست که به انسان، تشخص می یابد . ازاین رو هرانسانی « فرندات یا فرنداد » هست و نام دیگر این خدا « فرن+ بغ » بوده است . فرنبغ ، برعکس آنچه درواژه نامه ها آمده ، « فره + بغ » نیست ، بلکه « فرن بغ » است . و افتاریا اوتارکه پسوند آتش جان درانسانست ( فرن افتار) ، معنای فرود آمدن خدا وتشخص یابی درانسانست . البته یزدانشناسی زرتشتی ، مجبوراست که این محتوا را بپوشاند . چون « فرن = پران » ، آتش جانست که دربرافروختن ، فراز( فراس = فرانک ) می یابد و درست نام ارتا ( اردیبهشت ) ، سرفراز هست . وارتا ، نام دیگر، همین عنصرنخستین یا آتش جانست . پس آتش خدائی ، دربرافروتن ، راست به بلندی می بالد و سرفراز میشود . درخت سرو نیز، مانند انسان ، تخم ارتا هست ، ازاین رو « اردوج = ارتا وج = تخم ارتا » نامیده میشود ودرختیست که صفتش « راستی » و « آزادی » است.
