فرهنگ ایران، در حواس، دایه خـرد را میدید. حواس، نوک پستانهائی هستند که شیرطبیعت را به خرد میرسانند و خرد و جان را می پرورند. مکاتب فلسفی که بر مدنیت غرب سلطه یافتند، دردرک حواس، «موادِ خام عقل» را میدیدند و هنوز نیزمی بینند. عقلست که باید به این «مواد»، شکل وسامان بدهد. این عقلست که ارزش به مواد حسّی میدهد. عقل این مواد را طبق هدف وغایتی که میگذارد، بکارمیبرد. ادراکات حواس، وسیله وآلت عقل میشوند. عقل، در ادراکات حواس، حقیقت (شیرابه گیتی) را نمی بیند، بلکه فقط آلتی درخدمت غایت وهدفی که خود می نهد، می بیند. درحالیکه در فرهنگ ایران، «خرد»، درادراکات حواس، که شیرازپستان گیتی به او میدهند، حقیقت را می یابد وازحقیقت پرورده میشود وشکل می یابد. خرد وجان، در نوشیدن شیرابه ادراکات حواس، به حقیقت میرسد وصورت می یابد. ولی باعقلی که ادراکات حواس را مواد خام خود میداند، دنیا، تقلیل به «آلت عقل» می یابد، و انسان حق می یابد که دنیا را به هرهدفی که مطلوبش هست، بکارببرد. دنیا وتاریخ را طبق عقلش، تغییربدهد. با چنین عقلی، راه «بی ارزش سازی زندگی درگیتی» گشوده میشود، چون درپایان «زندگی انسان وجامعه» نیز، مواد وآلت های دلخواه عقل میگردند.
دسته‌ها