حزب توده در آینه تاریخ
همایون کاتوزیان
حزب توده ايران در مهرماه سال 1320 تاسيس شد. در شهريور همان سال ارتش متفقين به ايران آمده و رضاشاه از سلطنت ايران استعفا و ايران را ترک کرده بود.
منشور حزب توده حاکی از يک حزب اصلاح طلب در چارچوب مشروطه سلطنتی بود. اين حزب بر مبنای جبهه های ملی (popular fronts) يا ضد فاشيستی ای تشکيل شده بود که در فرانسه، ايتاليا، يوگسلاوی و يونان به وجود آمده بودند.